Categories
Het Filosofisch Diner Leestip

Hoe vrouwen de filosofie verrijken

Een tweeluik over vrouwen in de filosofie startte afgelopen woensdag met een Filosofisch Diner over drie vrouwelijke denkers van enkele honderden jaren geleden. Joyce Pijnenburg was in hun teksten gedoken en zorgde voor de eerst Nederlandse vertaling daarvan.

Uit die teksten, vaak poëtisch of literair, spreken opvattingen die vergelijkbaar zijn met die van het hedendaagse feminisme. Ze gaan uit van door mannen opgelegde tegenpolen (rationeel – irrationeel, beheerst – onbeheerst, ) die zouden kunnen worden toegeschreven aan het onderscheid tussen man en vrouw. Bekend verhaal, nietwaar?

Niet alleen liet Joyce aan de hand van deze teksten zien dat vrouwen al veel eerder ‘hun mannetje stonden’, door op vaak scherpe wijze bloot te leggen dat mannen zich doorgaans zelf schuldig maken aan wat ze vrouwen verwijten. Ook pleitte ze voor een meer holistisch filosofie – een denken waarin rationaliteit niet onverenigbaar is met het irrationele; waarin naast het louter cerebrale ook het liefdevolle en lustvolle een plaats heeft.

Wat volgde was een levendige discussie over liefde, lust en lichamelijkheid in de filosofie, maar ook de vraag of de term feminisme de tegenwoordige emancipatiestrijd nog wel dekt. En daarmee was de brug geslagen naar het tweede deel over vrouwen in de filosofie, dat op 6 oktober plaatsvindt. Dus wil je antwoorden (of meer vragen), schuif dan aan!

Joyce Pijnenburg, Pen, bed en habijt – Drie vrouwen over gender, seks en redelijkheid. ISVW Uitgevers. Verschijnt eind september.

Categories
Het Filosofisch Diner

Van doemdenken naar doendenken

Het klimaat verandert, de poolkappen smelten, diersoorten sterven uit, tropische regenwouden branden af. Het zijn geen vrolijke berichten die we dagelijks lezen in de krant, die los van boosheid, verdriet of zorg ook de vraag oproepen: ‘wat kan ik daar nou eigenlijk aan doen?’ Met die vraag opende Henk Oosterling afgelopen woensdag zijn pleidooi voor een eco-emancipatie en het antwoord liet hij er vrij snel op volgen: veel meer dan je denkt.

De crux zit hem er volgens Oosterling in dat we de wereld om ons heen vanuit een diep verankerd lineair, pyramidaal perspectief bekijken. Daarin gaat macht maar twee kanten op (top-down of bottom-up) en worden veranderingen teweeggebracht in hiërarchische ketens. Zo bezien maakt het dus niets uit voor het klimaat of ik meer of minder vlees eet, of de auto een dag laat staan. Dat leidt vanzelf tot doemdenken en apathie.

Veel beter is het om een nieuwe blik op de wereld te werpen, en deze als een circulair netwerk te beschouwen. Daarin zijn verschillende handelingsniveaus (het persoonlijke, het maatschappelijke middenveld, die van hogere politieke en financiële macht en de gehele wereld) integraal met elkaar verbonden. Zo bezien werkt dus alles wat je als persoon doet door op andere niveaus. Net zo goed als politieke beslissingen ook uitwerking hebben op handelingen in ons dagelijks leven.

Is dat de geheime sleutel om de deur naar de oplossingen van de gehele klimaatproblematiek open te zetten? Helaas niet. Maar er ligt wel een vruchtbare bodem in Oosterlings denkwijze en met name, zoals hij in de loop van de avond meerdere malen onderstreepte, een hele duidelijke praktische oproep: doe er wat aan! Zet een eerste stap en blijf vervolgens lopen.

Categories
Het Filosofisch Diner

Dineren in verwondering

Na een lange, lange periode van sociale isolatie en beperkte bewegingsmogelijkheden was het woensdag eindelijk weer mogelijk een Filosofisch Diner te houden. Merlijn Twaalfhoven hield een gepassioneerd pleidooi om ons meer open te stellen voor de verwondering, om de wereld meer als een kunstenaar te benaderen. Want hoewel we de kunstenaar steeds meer als een professional of een specialist zijn gaan zien, hebben we het juist allemaal in ons om de wereld vanuit een kunstzinnige, intuïtieve blik te aanschouwen.

Door je meer open te stellen voor het onverwachte en je te laten verwonderen door je omgeving, train je je zintuigen als het ware om opmerkzaam te worden voor subtiele prikkels. Precies die houding, waarin je de wereld net op een andere manier beziet dan wanneer je er op een rechttoe rechtaan rationele wijze in staat, kan je in staat stellen om in problematische, complexe situaties een verrassende oplossing of uitweg te zien.

Juist die verwondering en de zoektocht naar nieuwe prikkels kunnen we na een dik jaar corona wel gebruiken. Nog los van sociale isolatie, kon ook het virus zelf totaal verlammend zijn voor elke zintuiglijke waarneming, zo vertelde een deelneemster uit eigen ervaring. Niet alleen door het smaak- en reukverlies dat kan optreden, maar ook simpelweg door de vermoeidheid die het met zich meebrengt, waardoor elke prikkel er al snel een teveel is.

Tijd dus om een appel te doen op de kunstenaar in onszelf. Merlijn werkt daar al twintig jaar aan, onder andere door het organiseren van ontregelde concerten waarbij de rollen van publiek en artiest soms door elkaar lopen en worden omgedraaid. In die geest sloot Lieke Dijkstra de avond af met een poëtische performance waarbij de toeschouwer opeens op het podium bleek te staan. Interactie zoals die alleen kan bestaan in de fysieke ontmoeting. Wat een genot dat dat weer kan.

Categories
Column Het Filosofisch Diner

De kunstenaar en de kok

‘Ben jij een kunstenaar?’ is eigenlijk een beetje dezelfde vraag als ‘ben jij een kok?’ Je zult misschien geneigd zijn er terughoudend op te antwoorden: ik kan helemaal niet schilderen/musiceren/dansen, of: ik kan dat wel, maar puur uit liefhebberij, ik ben geen prof. Maar dat gaat voorbij aan wat de essentie is van kunstenaarschap: de kracht om iets te verbeelden. Dat kunnen we allemaal, maar we zijn geneigd om die vaardigheid alleen toe te schrijven aan wie daar betaald voor krijgt (of: gesubsidieerd wordt). 

Geldt dat niet ook voor de kok? Die beschouwen we als een tovenaar met eten, die door mysterieuze bereidingen fantastische smaaksensaties teweeg kan brengen. Maar ook hier geldt: wat de kok écht kok maakt, is zijn/haar/hun vermogen om te proeven. Een tong en een neus, dat heb je in feite nodig om kok te zijn. Handen om een pan mee vast te houden, vooruit, maar daarmee wijken we al van de kern af.

We leven in een samenleving van specialismen. Ieder zijn eigen vakgebied en daarbuiten kun je je beter niet begeven. Daardoor vergeten we dat we op bepaalde vlakken eigenschappen delen, die ons bepalen als mens. Verbeeldingskracht, smaaksensatie. Iedereen kan kunstenaar of kok zijn. Wat niet betekent dat iedereen het hoeft te worden – dat zou juist een hardnekkige bestendiging betekenen van het denken in specialisaties. Het betekent vooral dat je open kunt staan voor de wereld om je heen, je kunt laten verrassen door het onverwachte. En misschien dat je met vernieuwde durf de keuken in gaat om een goede maaltijd te bereiden.

Het Filosofisch Diner: Het is aan ons
Datum: 30 juni
Café MidWest, Cabralstraat 1
Inloop: 18:00u; aanvang: 19:00u
Regulier €35,- | Student €24,50

Categories
Het Filosofisch Diner

Het Filosofisch Diner: Het is aan ons

Het kan weer! Na een lockdown waar geen einde aan leek te komen, een vaccinatieprogramma dat maar niet op gang raakte en na op advies van Hugo de Jonge veel DVD’tjes te hebben gekeken, ontwaken we nu eindelijk weer uit een bizarre winterslaap. Dat verdient een Filosofisch Diner!

Op 30 juni neemt Merlijn Twaalfhoven mee in het verhaal van zijn leven. Dat dient als een aanstekelijk pleidooi om als een kunstenaar, een maker, een schepper naar de wereld te kijken. We reizen met hem mee de wereld over, waar hij in talloze conflictgebieden ontdekte wat kunst kan betekenen in een onzekere situatie – maar ook dat kunst alleen niet voldoende is om een blijvende verandering tot stand te brengen.

Merlijn nodigt ons uit om de speelse en onderzoekende houding die hij “de kunstenaarsmindset’ noemt in onszelf wakker te schudden. Niet omdat we allemaal een kunstenaar moeten zijn, wel omdat we zo de wereld kunnen veranderen. Want hoewel alle grote maatschappelijke problemen van onze tijd voorbij komen, blijft Merlijn erop vertrouwen dat we samen het vermogen hebben, om echt iets te veranderen in de wereld.

Merlijn Twaalfhoven is creatief onderzoeker van complexe maatschappelijke problemen. Hij ontwierp vele onconventionele muziek- en theaterprojecten, werkte in conflictgebieden en vluchtelingenkampen. Hij schreef het boek “Het is aan ons” en is oprichter van The Turn Club. Tijdens de coronatijd startte hij de Academie voor Onzekerheidsvaardigheid.

Het Filosofisch Diner: Het is aan ons
Datum: 30 juni
Café MidWest, Cabralstraat 1
Inloop: 18:00u; aanvang: 19:00u
Regulier €35,- | Student €24,50

Categories
Het Filosofisch Diner

April is de Maand van de Filosofie

Na twee keer experimenteren met een Virtueel Filosofisch Diner begin ik zowaar de smaak te pakken te krijgen. Simpelweg omdat je je huiskamer tijdens het avondeten even uitbreidt en een brede digitale keukentafel creëert. De laatste keer leverde dat een leuk gesprek op over creativiteit en inspiratie in tijden van lockdown (het verslag daarvan lees je hier). De volgende editie vindt plaats in de Maand van de Filosofie, en sluit daar in thema bij aan.

Dat thema is dit jaar ‘De natuur was hier’ –  een sterk en gelaagd onderwerp, want het speelt in op verschillende soorten vragen. Niet alleen gaat het over de impact van de mens op de natuur (welke verantwoordelijkheid heeft de mens voor het klimaat?) en de impact van de natuur op de mens (wat zegt de Coronacrisis over hoe we in de wereld staan?), maar op een fundamenteler vlak raakt dit thema ook aan de oeroude vraag hoe mens en natuur zich überhaupt tot elkaar verhouden. 

Genoeg aanknopingspunten voor een goed filosofisch gesprek tijdens de maaltijd dus! Op 7 april til ik het online diner bovendien naar een hoger niveau: je krijgt er dan een heerlijke maaltijd van Robin Food bij! Verwennerij dus. Een vegetarisch diner, met klein voorafje en zoetje na afloop, gelardeerd met een filosofisch gesprek. Dichterbij de real deal komt een online evenement niet. Klik hier voor praktische informatie en om je aan te melden.

Categories
Eettip Het Filosofisch Diner

Pasta met doperwten en citroen

Wat doet Corona met je creativiteit en inspiratie? Daarover ging het gisteren tijdens het tweede Virtuele Filosofische Diner. Met een bordje achter de laptop deelden we in kleine kring ervaringen uit het afgelopen jaar en probeerden zo ook beide begrippen wat beter te definiëren. De conclusie was dubbel; enerzijds heeft het jaar veel kansen opgeleverd om nieuwe activiteiten te ontplooien. En de stilte en rust als gevolg van de lockdown zorgden ervoor dat we weer leerden wat echt waardevol en onmisbaar is.

En daar wringt hem gelijk de schoen. Want anderzijds roept het gemis van bijvoorbeeld live muziek een enorme een halt toe aan elke vorm van inspiratie. Dat wat in een fysieke ruimte of samenzijn ontstaat, is op geen enkele manier online na te bootsen. Het is de dynamiek tussen kunstenaar en publiek, schepper en aanschouwer die voor wederzijdse inspiratie en scheppingskracht zorgt. Dat we dat maar weer snel terug mogen krijgen.

Tot die tijd zou ik iedereen van harte aanraden in de keuken te staan om je creatieve krachten hun beloop te laten. Robin Food verzorgde gisteren een heerlijk recept dat enorm inspireerde. Met koken heb je altijd het kleine geluk dat je kok en eter, schepper en aanschouwer tegelijk bent.

Categories
Eettip Het Filosofisch Diner

Een imperfect recept

Filosofisch Dineren zit er voorlopig nog niet in. Sterker nog, de mogelijkheid om met een groep anderen in dezelfde ruimte te eten en te converseren lijkt op dit moment verder weg dan ooit. Vreemde tijden vragen om creatieve oplossingen, dus heb ik me ondanks eerdere tegenzin (‘dat wordt helemaal niks’) gewaagd aan een Filosofisch Diner via Zoom. Het was een bijdrage aan de Dag van de Imperfectie, die vorig jaar voor het eerst werd georganiseerd. En zo zat ik op de welbekende ‘blue monday’, naar verluid de meest deprimerende dag van het jaar, voor een scherm met kauwende gezichten een verhaaltje te houden over imperfectie in tijden van corona.

Een bijzonder en wel wat eng experiment, omdat een essentieel element (het eten!) volledig in handen van de deelnemers zelf lag. Gelukkig kon ik daar een fraaie draai aan geven door het koken zelf tot gespreksonderwerp te maken. Een imperfect recept uit de keuken van Robin Food was het vertrekpunt. Ingrediënten: basale etenswaren die vrijwel iedereen in huis heeft. Rijst, pindakaas, eieren en groente naar keuze. Aan te vullen en uit te breiden tot een volledige rijsttafel, indien gewenst. Enfin, hierboven zie je wat ik ervan maakte. Hieronder het recept om zelf uit te proberen. Eet smakelijk!

Categories
Het Filosofisch Diner

Take-Away DenkDiner

Het Filosofisch Diner is getroffen, niet alleen door de Corona-pandemie, maar ook door ironie. Want ironisch is het wel, dat Het Filosofisch Diner tot een stop komt door een crisis die zoveel vragen oproept… Daarom wil ik je helpen om in deze tijd van isolatie en beperkte sociale contacten te bepalen wat belangrijk is, nu en na de crisis. Haal Het Filosofisch Diner bij jou in huis!

Brengt de crisis het beste of het slechtste in ons naar boven? Laten we zien dat we solidair zijn en kunnen we ons over onderlinge verschillen heenzetten? Wat zijn onze meest basale behoeftes op het moment dat we vrezen voor schaarste? En zeker ook: hebben we de kans om onszelf te veranderen?

Het Take-Away DenkDiner biedt je een handleiding om dit soort vragen onder de maaltijd in kleine kring te bespreken. Een simpele aanzet voor gesprekken die tot in de kleine uurtjes door kunnen gaan.

Categories
Het Filosofisch Diner

Een filosofie-blog (ofwel een flog?)

2020 was het jaar waarin we de buitenwereld voor een groot deel moesten mijden en meer tijd dan ooit thuis en ook online doorbrachten. En hoewel dat lang niet altijd vrolijk stemde, leverde het zo nu en dan toch wat inspiratie op en was het een uitgelezen kans om nieuwe dingen uit te proberen. Het resultaat staat nu voor je op het scherm.

Een (filosofische) blog, een soort online terzijde bij Het Filosofisch Diner. Hier deel ik korte stukjes met indrukken van wat ik heb gezien, gehoord, geroken of geproefd. Geen zware kost, maar licht verteerbare bespiegelingen die het bijzondere in het alledaagse reflecteren. Smakelijke zaken in het algemeen dus, die je hopelijk inspireren om zelf ook eens stil te staan bij de fijne pleziertjes die je zintuigen je kunnen bezorgen.

Blader er eens rustig doorheen en ontdek bijvoorbeeld wat ik zoal kook (en oppeuzel), drink en lees. Ook plaats ik hier updates over aankomende evenementen en verslagen van wat geweest is. En wat er verder nog op mijn pad komt…