Categories
Kijktip Wijntip

Wijn drinken in een wereld die ten onder gaat

Waarschuwing: spoilers!

Een apocalyptische serie waarin de mensheid grotendeels ten onder gaat aan de gevolgen van een parasitaire schimmel, die mensen in een soort zombies verandert – niet het genre waarin je aandacht voor lekker eten en goede wijn verwacht. Normaal ben ik geen fan van het zombie-gebeuren; series als The Walking Dead kan ik prima links laten liggen zonder het gevoel te krijgen dat ik iets heb gemist. The Last of Us breekt echter zodanig met de conventies dat ik om ben. Vooral de derde aflevering is een pareltje.

Te midden van het ineenstorten van de menselijke beschaving in 2003 weet de libertaire Bill zich staande te houden, nadat zijn dorpsgenoten door de autoriteiten zijn verdreven. Hij omheint de omgeving van zijn huis en weet in zijn eigen onderhoud te voorzien – volstrekt alleen, maar veilig en gezond. Na vier jaar zonder menselijk contact ontmoet hij Frank, die in een valkuil net buiten de omheining is gelopen. Met de grootste moeite weet Frank Bill te overreden om hem onderdak en eten te geven.

Aan een onberispelijk gedekte tafel krijgt Frank vervolgens, voor het eerst in jaren fris gedoucht, een zelf gejaagd konijn geserveerd, vergezeld van een fles Beaujolais-Villages. Bill toont zich een wijnkenner, maar Frank heeft er duidelijk ook verstand van, want hij herkent gelijk de kwaliteit van de keuze. Bovendien bespeurt hij dat het onverwachte raffinement van de stugge en ruige Bill een diepere waarheid over hem blootlegt - de redneck-achtige buitenkant verbergt een sluimerende homoseksualiteit, die Frank naar buiten weet te brengen.

De twee ontwikkelen een relatie en houden zich ruim vijftien jaar staande in hun eigen mini-paradijs, tot ze gezamenlijk – Frank lichamelijk afgetakeld door een spierziekte – een einde maken aan hun leven. Een hoeveelheid pillen om een paard mee te doden doet het werk, weggespoeld met dezelfde wijn die ze dronken op de dag van hun ontmoeting. Prachtige symboliek en sterk geacteerd.

Maar los van de romantiek die de wijn vrij expliciet verbeeldt, staat de Beaujolais ook voor de overkoepelende vraag die de serie stelt: wat is er nog aan menselijkheid over, in een wereld waarin de mensheid vrijwel is uitgeroeid? De hoofdpersonen van de serie worstelen aflevering na aflevering met dilemma’s, waarop de keuzes die ze maken hen telkens verder van een zinvol en goed menselijk bestaan afdrijven. Kun je goed zijn in een inherent slechte wereld? Bill en Frank weten een bubbel te creëren die de apocalyps buitensluit. Daarbinnen kunnen ze genieten van zaken die in de rest van de wereld verloren zijn gegaan – schilderen, tuinieren, koken en goede wijn. Daarmee behoren ze tot de laatsten die hun menselijkheid weten te bewaren – ziehier een referentie naar de titel van de serie.

Wijn wordt vaak gezien als het hoogtepunt van menselijke beschaving en verfijning. Hier is het anders: het is een laatste strohalm, een bescheiden restant van wat nog over is gebleven. En bovendien eindig, want hoewel we zien dat Bill een goed gevulde kelder heeft, moeten we toch verwachten dat de voorraad op een gegeven moment op zal zijn. Gelukkig voor Bill en Frank kiezen ze ervoor uit het leven te stappen voor het zover is.

Ps. De keuze voor de Beaujolais-Villages bij een wild konijn is weloverwogen. Ik vrees echter dat jaren in de kelder deze wijn geen goed doen; hij is bij uitstek gemaakt om jong te drinken. De fles die Bill en Frank in hun laatste uren drinken, is bijna zeker bijzonder smerig geweest - zuur en wrang. Wat dat betreft had Bill beter wat zwaarder wild kunnen jagen en serveren met een kwaliteits-Rhone of -Piemonte. Maar in een zombie-serie kun je niet kieskeurig zijn.

Categories
Kijktip Wijntip

Bloedige wijn voor een koelbloedige schurk

Better Call Saul is een van de beste series die ooit gemaakt zijn. Niet alleen vanwege de geweldige scenario’s, onverwachte plotwendingen en een hele goede cast, maar juist ook vanwege de aandacht voor detail, nuance en een treffende symboliek die de hele serie door alleen maar sterker worden. Personages die we uit de originele serie Breaking Bad al kenden, worden in Better Call Saul uitgediept, krijgen meer vlees om de botten en worden soms in een heel nieuw licht gesteld.

Een prachtig voorbeeld is de scène waarin Gustavo Fring een glas wijn drinkt in een bar (dat spreekt mij natuurlijk aan). De kijker kent hem als een meedogenloze crimineel die koel en berekenend zijn drugsrijk opbouwt, gedreven door het verlies van zijn geliefde Max, die door de chef van het Mexicaanse drugskartel is vermoord. In deze scène krijgen we een zeldzaam inkijkje in zijn gevoeliger kant; schuilt er misschien toch iets goeds in deze man?

Gus neemt plaats in een luxe wijnbar, waar hij duidelijk al vaker is geweest: de sommelier begroet hem hartelijk en de twee raken in gesprek over wijn. David, de sommelier, schenkt Gus een glas in van een zeer exclusieve Côte Rôtie, ‘La Landonne’ van wereldberoemde wijnmaker René Rostaing en vertelt hem over zijn persoonlijke ervaringen in die streek. Gus ontspant en luistert met plezier, niet alleen omdat hij van de wijn geniet, maar ook van zijn gezelschap. 

Hij geeft zich zelfs bloot, door te bekennen dat hij na een eerder gesprek met David een bijzonder goed jaar van dezelfde wijn te hebben gekocht. Die bewaart hij tot een speciale gelegenheid om de wijn met iemand te kunnen drinken – hopelijk met David, lees je in zijn gezicht. Maar zodra de kans zich voordoet, maakt Gus zich uit de voeten. We zien zijn gezicht verstrakken en het plezier verdwijnen; de schurk maakt zich weer meester van de levensgenieter.

In vier minuten wordt een intrigerend portret neergezet. Bij Gus Fring is elegantie en verfijnde smaakt deel van het personage dat hij bewust speelt, om zijn illegale activiteiten voor de buitenwereld te verhullen. Aan de bar menen we echter een glimp op te vangen van de echte Gus, die als alle mensen hunkert naar liefde. Kwetsbaar, maar ook vervuld van plezier.

Hoewel acteur Giancarlo Esposito zijn rol briljant speelt, ligt er in deze scène een belangrijke rol voor de wijn. Die staat symbool voor wat Gus Fring drijft: bloeddorst en wraak. Niet alleen de kleur, maar ook de smaak van de wijn reflecteert dat. Sommelier David omschrijft de wijn als vlezig, bijna bloedig, en zegt dat de bodem in Côte Rôtie rijk is aan ijzeroxide, waardoor ook die een rode kleur heeft. Gustavo’s ware aard toont zich in wat hij drinkt: hij is een roofdier (geworden). Misschien was hij ooit wel écht verfijnd en gevoelig, maar zijn jarenlange strijd binnen het drugskartel heeft hem definitief vervormd tot een moordend monster. Net als de kijker dacht ook Gus zelf even terug te stappen in een luchtiger verleden –  tot hij besefte dat dat nooit meer zou lukken. Het uitdrukkingsloze gezicht waarmee hij de bar verlaat, is daar de bevestiging van.  


Categories
Wijntip

2x Grauburgunder uit de Pfalz

Het is al te gemakkelijk om je door vooroordelen en aannames te laten verleiden. In het dagelijks leven doen we dat aan de lopende band. Het maakt het leven eenvoudiger, maar het is wel gezond als je af en toe een stapje terug doet om te checken of je aannames wel kloppen.

Daar zijn filosofen heel goed in. Maar wijnkenners zouden het ook moeten kunnen. Ik proefde twee Grauburgunders (pinot gris) uit de Pfalz. Van hetzelfde jaar (2020), gemaakt door twee wijnmakers die grofweg 35 kilometer bij elkaar vandaan werken. Beiden ingesloten door de Rijn aan de oostzijde en de heuvels van het Pfälzerwald aan de westzijde. Dan verwacht je toch al snel dezelfde wijnen.

En in grote lijnen is de overeenkomst er; qua aroma’s zijn ze onmiskenbaar Grauburgunders. Twee keer ruik ik rijp wit fruit (appels en peren) en een vleugje bloesem, met een zweem van een fris ananasje. Maar qua kleur, intensiteit en dikte slaan de twee een totaal andere weg in. De een is fris en zuur, en heeft alleen een lichte toets geel, terwijl de ander richting het groen gaat, lekker in het glas blijft hangen en sappig is tot en met.

Wijnmakers ontdoen zich steeds meer van bestaande verwachtingspatronen over karakteristieken voor specifieke druiven of regio’s. Niet om wijndrinkers op het verkeerde been te zetten, maar omdat ze zich willen onderscheiden van hun collega’s. Deze wijnmakers hebben ze weinig op met Plato; er bestaat voor hen geen ideeënwereld waar zich dé chardonnay of dé sauvignon blanc ophouden. De smaak van druiven is veel meer historisch en geografisch bepaald.

Zodoende kunnen mijn twee Grauburgunders enorm uiteenlopen. De ene pretendeert naar échte Grauburgunder te smaken. De ander wil laten zien wie de wijnmaker is en draagt de naam ‘Signature Grauburgunder’ – de handtekening van de meester. Beiden smaken heerlijk. Dus welke van de twee er het meest echt is? Begin maar met je van je vooroordelen te ontdoen.

Signature Grauburgunder Trocken, Kesselring, Pfalz 2020 (biodynamisch).
Grauburgunder, Karl Pfaffman, Pfalz 2020 (bio).
Verkrijgbaar bij Wijnjuweel.

Categories
Wijntip

Saperavi – Pheasant’s Tears

Zo’n tien jaar geleden maakten ‘vergeten’ groenten een grote opleving door. Het begon bij chique restaurants die allerlei knollen, wortels en koolsoorten op het bord legden, waarna de hype doorsijpelde naar eetcafés en supermarkten. De Albert Heijn heeft tegenwoordig standaard pastinaak en schorseneren in het schap liggen.

Iets vergelijkbaars vindt sinds een paar jaar op wijngebied plaats. Wijnen uit voormalige Sovjetstaten duiken steeds vaker op. In deze landen (Bulgarije, Roemenië, de hele Balkan) bestaat vaak een lange wijntraditie, die echter tot dertig jaar geleden om begrijpelijke redenen in West-Europa vrijwel geheel uit het geheugen was verdwenen.

Qua populariteit en naamsbekendheid staat Georgië bovenaan. Niet zo gek, want dit land mag zich een van de oudste wijnlanden ter wereld noemen; hier werd millennia geleden al wijn gemaakt. Of de decennialange afscheiding eraan heeft bijgedragen weet ik niet, maar in elk geval maakt men de wijn hier nog op unieke wijze, namelijk met rijping in amforen. Dat geeft de wijn, samen met het typerende Georgische schrift op het etiket, een onderscheidend karakter.

De laatste die ik dronk was een rode uit Kakheti, een regio in het oosten van het land. De druif heet saperavi en die zorgt voor een pittige wijn, oerwijn zullen we maar zeggen. Paars van kleur, tegen het zwarte aan, met veel donker fruit, lekker aards en goed kruidig. Goed bonkig in de mond ook, met veel tannines, dus het is aan te raden hier een stevige hap bij te eten. Jammer dat dit soort wijnen ‘vergeten’ waren, maar het is dankbaar om ze opnieuw te ontdekken.

Saperavi, Pheasant’s Tears, Kakheti 2019.
Verkrijgbaar bij Chateau Karlito.

Categories
Wijntip

Nero d’Avola ‘Nenè’ – Fondo Antico

Ik heb al vaker geschreven dat wijn proeven en filosofie dicht bij elkaar liggen. Zoals je een wijn ontleedt in verschillende onderdelen en hun onderlinge samenhang om te bepalen waarom hij is zoals hij is, zo kun je ook vragen of uitspraken uitkleden om tot een diepere kern te komen over wat ermee gezegd wordt.

Ligt er ook een vergelijking tussen wijn en filosofie en in het paren van wijn en spijs dan? Vaak halen wijnkenners de formule 1+1=3 uit de kast – schenk een wijn die goed bij een specifiek gerecht past en er ontstaat een smaaksensatie die beiden los van elkaar niet kunnen bereiken. Ze verheffen elkaar; dat ruikt verdacht veel naar de Hegeliaanse dialectiek.

Heel in het kort: volgens Hegel bestaat de waarheid uit een dynamiek waarin een idee zichzelf tegen gaat spreken, waaruit zich vervolgens een hogere waarheid over dat idee ontvouwt. Te abstract? Ik vat hier dan ook in een zin een volledige levenswerk samen.

Maar goed, je zou de dynamiek tussen wijn en eten ook in dialectische termen kunnen begrijpen. Klassiek voorbeeld: zet een stevige rode wijn met veel tannines naast een vet stuk vlees, en uit het contrast in smaak en textuur ontstaat een heerlijke synthese in de mond.

De nero d’avola van Sicilië die ik laatst proefde was op zichzelf te bonkig, stroef en zelfs wat chemisch. De wijn droeg zijn eigen tegendeel al in zich: hier moest vet eten bij. Met een gegrilde entrecote erbij werd het ineens een wondertje van bramen, vijgen en rozemarijn, terwijl ook het vlees zich van zijn beste kant liet zien. Een glimp van de ware smaken van vlees en zijn. Sorry, wijn.

Nero d’Avola ‘Nené’, Fondo Antico, Sicilië 2019.
Verkrijgbaar bij Wijnkoperij Europa.

Categories
Wijntip

Cahors Nu Côt, Domaine de Dauliac

Is er een een relatie tussen je gemoedstoestand en hoe je proeft? Met andere woorden: heeft je humeur invloed op wat je lekker vindt, of andersom? Eerder een psychologische dan een filosofische vraag dit misschien, maar wel interessant. We ervaren allemaal wel eens dat we somber zijn en dat de hele wereld daardoor grijs lijkt; dat lachende mensen op zo’n moment intens vervelend kunnen zijn. Net zo goed is je omgeving zonnig als je lekker in je vel zit.

Als dat slaat op wat we zien en horen, dan toch net zo goed op wat we proeven. Ik las in elk geval de notities terug van een wijn die ik proefde in bijzonder goede stemming, een kleine maand geleden: ‘Ongepolijst, met dikke kruidigheid (garrigue) een lekkere schep mest en veel donker fruit. Wijn met ballen zoals je die verwacht van een Cahors en desondanks goed doordrinkbaar. De tannines zijn mooi in de wijn versmolten. Leuk om te kijken wat er gebeurt als je deze even weglegt.’

Ik dronk hem tegen het einde van de werkdag in de week dat de horeca was heropend, dus met het vooruitzicht op eindelijk weer eens in de kroeg zitten. De stemming was bijzonder goed. Zou ik iets anders hebben opgeschreven als ik de wijn vorige week had opengetrokken? Iets over een wrange smaak, teveel bitters? Zo smaakte de hoeveelheid aan slecht nieuws uit alle mogelijke hoeken wel… Ik ben het maar niet gaan testen (en stiekem denk ik dat de wijn nog steeds heel lekker smaakt).

Nu Côt, Domaine de Dauliac, Cahors 2020 (biodynamisch).
Verkrijgbaar bij Wijnkoperij Europa.

Categories
Wijntip

Sassetto Sangiovese, Villa Bagnolo

Dry january lijkt ieder jaar aan populariteit te winnen. Of er werkelijk op jaarlijkse basis meer mensen aan doen, weet ik niet, maar de term is in elk geval hard op weg om gemeengoed te worden. Over de wenselijkheid ervan valt nog te twisten. Ik ben er in elk geval geen fan van. Dat komt deels door de naam – dat januari, een maand die doorgaans niet de meest vreugdevolle is, ook nog eens ‘droog’ moet zijn – die klinkt alsof het leven niet aangenaam mag zijn.

Er zijn filosofisch echter ook wel wat bezwaren tegenin te brengen. Laat ik de deugdethiek van Aristoteles als voorbeeld nemen. Deugdelijk drankgebruik zou je kunnen definiëren als het midden tussen zwaar alcoholisme en de blauwe knoop. Drinken tot je eraan doodgaat is uiteraard niet goed; maar jezelf pertinent het genoegen van een glas wijn ontzeggen leidt ook niet per se tot een beter leven. ‘Geniet, maar drink met mate’ ligt volgens mij heel goed in lijn met hoe Aristoteles zou denken over een deugdelijk houding met betrekking tot drank.

En daarin zit hem de crux: het gaat om een houding, een verinnerlijking van een deugd in het alledaagse leven. Die komt tot stand door oefening, door fouten te maken, door reflectie. Het is geen knop die je aan of uit zet.

Dat is precies het tegenovergestelde van dry january. Dat is een maand lang de alcohol afzweren, ter compensatie van elf maanden onmatig drankgebruik. Ik vrees dat de populariteit van het fenomeen hier (deels) door verklaard kan worden; het is de makkelijkste weg om de pretentie van een gezond leven op te houden, zonder er noemenswaardige inspanningen voor te verrichten. Een maand lang ‘nee’ zeggen, de rest van het jaar volmondig ‘ja’. Terwijl de essentie van een goed en deugdelijk leven hem zit in de dagelijkse oefening ervan.

Daarom begin ik het jaar met een wijntip en het advies om je voor te nemen matig en met genot te drinken. De fles hoeft niet in een avond leeg, die blijft minstens drie dagen goed, hetgeen neerkomt op twee glazen per avond of zelfs maar één als je de fles deelt. Een vrolijke en typische sangiovese uit Emilia Romagna, tegen de grens met Toscane aan. Rijp van smaak, met lekkere kersjes, een hint tabak en vrij zalvend mondgevoel met voldoende tannines. Een deugdzame wijn.

Sassetto, Villa Bagnolo, Emilia Romagna 2018.
Verkrijgbaar bij Sagra Food & Wine.

Categories
Wijntip

Kourelou, Evangelis Tsantalis

Het is bekend dat de Grieken graag dronken tijdens het filosoferen. Met mate, maar toch, de maaltijd met wijn was een geliefde gelegenheid om onderlinge wijsheden en vragen uit te wisselen. En anders deden ze dat wel in de sportschool.

Wil je je dus enigszins verdiepen in de concrete omstandigheden waarin Socrates zijn omgeving bleef bevragen tot ze er moedeloos van werd, dan kan het lonen je te verdiepen in Griekse wijn. Het wijnmaken in Griekenland is een traditie die in grote lijnen even ver teruggaat als de wijsbegeerte.

Zoals echter voor de klassieke Griekse filosofie geldt dat er maar weinig teksten overgeleverd zijn, gaat het natuurlijk voor de Griekse wijn al helemaal op dat we er geen meer hebben van twee millennia geleden. Dus moeten we het maar doen met het moderne spul.

Geen straf trouwens, want zelfs de Griekse tafelwijn laat zich bijzonder goed drinken. Ik probeerde tijdens mijn bezoek aan Delfi deze rode wijn uit Chalkidiki in het noorden van het land. Mooi robijnrood, met een kittige geur van gekonfijt fruit, rode peper en een lekker hartig randje. Diezelfde hartigheid komt in de smaak terug; de achterkant van de fles vermeldt tomaten en verdomd, mooie rijpe tomaten zorgen voor een fijne balans tussen zuur, zoet en hartig. Ik stel me graag voor dat Aristoteles daar een amfoortje van in huis had.

Kourelou, Tsantali, Chalkidiki (bio).
Verkrijgbaar bij de supermarkt in Delfi.

Categories
Wijntip

Autocarro Nr 38, Herdade do Portocarro

Zoals je vergeten groenten hebt, bestaan er in zekere zin ook ‘vergeten druiven’. Vaak gaat het dan om lokale druivensoorten die bij de geschiedenis van een specifieke regio horen. Even vaak gaat het om druiven die wat lastiger te verbouwen zijn, omdat ze meer verzorging vragen of gevoeliger zijn voor ziektes. Dan kan het voor wijnboeren aantrekkelijker zijn om druivenrassen te verbouwen die gekweekt zijn om beter voor zichzelf te kunnen zorgen.

Galega Dourado zegt je dus waarschijnlijk niks. Sterker nog, het zei mij ook niks voordat ik een wijn dronk die ervan gemaakt wordt. Ten zuiden van Lissabon zijn enkele biologische wijngaarden waar deze druif opnieuw wordt aangeplant, om hem aan de klauwen van de vergetelheid te ontrukken. Gelukkig.

Want gezamenlijk met de Arinto (niet vergeten, maar buiten Portugal toch weinig bekend) maakt dit oude druifje een heerlijke wijn die een mooie strogele kleur heeft en zuiver en sappig van dronk is, met lichte mineralen, rijpe peer en een vleugje citrusschil (beetje zuur, beetje bitter).

Autocarro Nr 38, Herdade do Portocarro, Setúbal 2019 (bio-dynamisch).
Verkrijgbaar bij The Wine Spot.

Categories
Wijntip

I Versi Bianco, Fondo Antico

Bij een goede pasta is het eigenlijk de truc om met minimale middelen een zo fijn mogelijk gerecht neer te zetten. Zeker op de warmere zomerdagen, als het leven wat vertraagt en er weinig nodig is om tevreden mee te zijn. Hoe eenvoudiger, hoe beter. En dat geldt soms ook voor wijn.

In elk geval geldt het voor deze Siciliaan, die van de autochtone druivenrassen grillo, inzolia en grecanico wordt gemaakt (ook hier gaat de pastavergelijking op: gebruik bij voorkeur lokale ingrediënten). De wijn heeft weinig pretenties. Hij is licht van kleur, fris van smaak en soepel van dronk. De vulkanische bodem van het eiland proef je erin terug, net als het bitter en zuur uit de schil van een limoen. Valt er nog iets aan te verbeteren? Nou, vooruit: hij is pas compleet als je er ook nog een dampende pasta met sardines bij eet.

I Versi Bianco, Fondo Antico, Sicilië 2019.
Verkrijgbaar bij Wijnkoperij Europa.