Category: Leestip

Categories
Leestip

Merlijn Twaalfhoven, Het is aan ons

Strikt genomen niet vers van de pers, deze leestip. Ik las dit boek namelijk al aan het einde van vorige zomer. Maar recent bladerde ik Het is aan ons van Merlijn Twaalfhoven nog eens door en besloot er alsnog een stukje aan te wijden. Omdat het hoop biedt in zware tijden – het boek bespreekt complexe maatschappelijke problemen, maar laat ook zien hoe we daar effectief mee om kunnen gaan. 

Merlijn Twaalfhoven neemt je mee in het verhaal van zijn leven. Dat dient als een aanstekelijk idealistisch pleidooi om als een kunstenaar, een maker, een schepper naar de wereld te kijken. Niet omdat we allemaal een kunstenaar moeten zijn, wel omdat we zo de wereld kunnen veranderen. En hoewel alle grote maatschappelijke problemen van onze tijd voorbij komen, blijft Merlijn erop vertrouwen (en de lezer met hem) dat we het vermogen hebben om daarmee om te gaan. Inspirerend!

Tijdens het eerstvolgende Filosofische Diner (de datum wordt nog bekendgemaakt), heb je de kans om met Merlijn in gesprek te gaan over zijn boek.

Merlijn Twaalfhoven, Het is aan ons – Waarom we de kunstenaar in onszelf nodig hebben om de wereld te redden. Atlas Contact.

 

Categories
Leestip

Eva Meijer, Vuurduin

De Maand van de Filosofie staat dit jaar in het teken van de natuur. Of beter gezegd: de stempel die de mens steeds meer op de natuur drukt, de natuur die steeds verder door de mens verdrongen wordt. Dat roept als vanzelf vragen op over hoe de mens zich tot de natuur verhoudt. Daarover schreef Eva Meijer het essay Vuurduin. 

Tijdens een week op Vlieland, het eiland waar ze vroeger met haar ouders op vakantie ging, reflecteert ze op het verdwijnen van de natuur. Dat wil zeggen, daar waar de mensen zo’n invloed heeft op zijn omgeving, dat die onherroepelijk verandert. De complexe vragen die ze daarmee oproept, concretiseert ze met observaties die ze doet terwijl ze over het eiland wandelt, vergezeld van hond Doris. Dat zijn enerzijds bespiegelingen op het ecosysteem van het eiland, anderzijds herinneringen aan de familiegeschiedenis die ze aan de plek koestert.

En daarmee is het een essay in de zuiverste zin van het woord. Prettig meanderende gedachtes raken aan grote kwesties, die allemaal losjes met elkaar verbonden zijn. Antwoorden zijn er weinig, maar de aanzet om verder te lezen en te denken is er des te sterker. 

Eva Meijer, Vuurduin – Aantekeningen bij een wereld die verdwijnt. Lemniscaat.

 

Categories
Leestip

Willem Schinkel, De hamsteraar

Willem Schinkel staat al lang bekend als een scherp criticus van het kapitalisme en neoliberalisme, maar in zijn nieuwste boek blijft er werkelijk geen spaander van heel. In De hamsteraar laat hij zien dat wat in het hedendaagse kapitalisme doorgaat voor natuurlijke economische randvoorwaarden, feitelijk berust op ideologische aannames zonder enige basis in de werkelijkheid. Schinkel maakt dat duidelijk aan de hand van een analyse van de hamsteraar, die een jaar geleden tijdens de start van de Coronacrisis op het toneel verscheen en in de supermarkten nog geen rol toiletpapier achterliet.

Was daar dan niet genoeg van? Jawel, argumenteert Schinkel, maar de ‘vrije markt’ creëert zelf schaarste door een wereldwijde logistiek die voorraden altijd net op peil houdt. Tot de hamsteraar opduikt. Terwijl de (neo)liberale econoom dit figuur als een moreel verwerpelijke anomalie ziet, brengt deze voor Schinkel juist helder aan het licht wat er in essentie aan het kapitalisme schort én welke kansen er zijn om dit systeem in te laten storten.

Revolutionaire taal dus en geen vrolijk stemmend beeld van hoe de wereld ervoor staat. Want hoewel Schinkel in het laatste hoofdstuk de scheuren in het neoliberale systeem laat zien en daarbij een glimp toont van hoe maatschappelijke vernieuwing in gang kan worden gezet, komt juist in de laatste verkiezingsuitslag sterk naar voren dat weinig Nederlanders zich een alternatief kunnen voorstellen. De massa stemt op liberale partijen die zich vastklampen aan een status quo, terwijl zij die wel voelen wat er mis is grotendeels naar de rechterflank worden gedreven.

Een boos boek, met hier en daar wat cynische grappen over toiletpapier maar ook een behoorlijke vloed aan marxistische theorie. Minder toegankelijk misschien voor wie daar niet in thuis is, maar desalniettemin een must-read. Want zonder de woede die Schinkel oproept, blijft elke visie op een andere maatschappij buiten zicht.

Willem Schinkel, De hamsteraar – Kritiek van het logistiek kapitalisme. Boom.

 

Categories
Leestip

Joke Hermsen, Ogenblik & eeuwigheid

Joke Hermsen besloot vorig jaar om een aantal essays over kunst, die ze in de afgelopen jaren voor verschillende gelegenheden schreef, te bundelen. Belangrijke thema’s uit haar eerdere werk komen voorbij: nataliteit en vrouwelijkheid, maar vooral onze verhouding tot de tijd staan centraal. Wat de essays echter bindt, is een overkoepelend pleidooi om meer tijd en aandacht te schenken aan de kunsten. Die zijn in afgelopen decennia langzaam maar zeker geweerd uit de publieke ruimte ten bate van een politiek en economie die zich vooral in termen van nut uitdrukken.

De publicatie in het Coronajaar is natuurlijk geen toeval en past goed in een tijd waarin een groot deel van de samenleving tot stilstand is gekomen. Nu is wel hét moment om de kunstenaar weer in het publieke debat te betrekken en een nieuw kader te scheppen voor hoe we onze maatschappelijke problemen ‘post-corona’ te lijf kunnen gaan.

De afwisselende beschouwing van verschillende kunstvormen (met name literatuur en beeldende kunst) en het beeldende taalgebruik, met hier en daar een persoonlijke anekdote, zorgen ervoor dat het boek vlot leest, terwijl de ernst van de boodschap beklijft. Bovendien zette het mij ertoe aan om aan De Toverberg van Thomas Mann te beginnen. Dan weet je dat het serieus is.

Joke J. Hermsen, Ogenblik & eeuwigheid – Meer tijd voor de kunst. De Arbeiderspers.

 

Categories
Leestip

John Gray, De filosofie van een kat

Fijn boekje dat afgelopen jaar verscheen, over de vraag wat we van katten kunnen leren als het gaat om een goed en gelukkig leven. Vlot geschreven en je wandelt op een aangename manier door de geschiedenis van de filosofie die verweven is met fraaie kattenverhalen. Feelgood-filosofie om het jaar mee te beginnen.

John Gray, De filosofie van een kat – Katten en de zin van het leven. Spectrum.