Chris Julien – Alledaags activisme

De vraag wat activisme inhoudt en welke invloed protesten hebben op de samenleving als geheel en burgers individueel, is de afgelopen jaren sterk naar de voorgrond getreden. Extinction Rebellion (XR) brengt met nieuwe en onorthodoxe tactieken de zich ontwikkelende klimaatcatastrofe onder de aandacht. Met succes, als het gaat om bereik in elk geval.

En toch moeten we niet denken dat dit ‘straatactivisme’ de enige manier is om verzet te bieden tegen de krachten die het klimaat om zeep helpen. Dat betoogt Chris Julien, die zelf ruimschoots ervaring heeft als activist, maar die tevens fungeert als denker binnen XR. Klimaatverandering is een probleem van dergelijke proporties, dat het de enkeling machteloos laat voelen om er iets aan te kunnen doen. De aanname dat mogelijke verandering alleen ontstaat door middel van straatacties en demonstraties, versterkt het gevoel van machteloosheid alleen maar, aldus Julien.

Hij geeft in zijn boek Alledaags activisme een (nieuw) handelingsperspectief. Veel mensen maken zich terecht zorgen over het klimaat en ja, geeft hij toe, in veel opzichten zijn we al te laat om klimaatverandering tegen te gaan. Het is eerder een kwestie van de schade beperkt houden dan daadwerkelijk repareren. Maar er zijn meer manieren dan een snelweg blokkeren of soep over een schilderij gooien om je punt te maken. De kunst is om jezelf in te zetten als hefboom voor systeemverandering: het klassieke principe waarbij je met weinig kracht een grote massa in beweging krijgt.

Hoe concreet het beeld van de hefboom ook is, het vertelt je niet wat je feitelijk kunt doen. Hoe ziet de activistische praktijk er dan uit? Gelukkig kan Julien daar genoeg voorbeelden van noemen, die inspirerend zijn en tegelijk laten zien dat zich in de activistische praktijk een nieuw beeld ontvouwt van hoe de toekomst eruit kan zien. Door deze praktijken in ons alledaagse leven te verweven, krijgen ze de mogelijkheid om een grotere beweging in gang te zetten - en misschien een maatschappelijk kantelpunt te bereiken.

Niet dat de toekomst daarmee beter wordt - Julien schuwt de belofte van hoop - maar daarmee kunnen we wel aan de slag om een andere toekomst te bewerkstelligen dan die nu voor ons ligt.