Is armoede onrechtvaardig? Klinkt als een open deur. Natuurlijk is het onrechtvaardig als er mensen in armoede leven. Met het volmondige ‘ja’ als antwoord op die vraag, is echter nog niet gezegd voor wie dat onrechtvaardig is. Voor wie zelf arm is, of voor wie dat juist niet is. In Nederland (en grotere delen van West-Europa en Noord-Amerika) lijken we in steeds sterkere mate de tweede visie te onderschrijven.
Lees dit stuk maar, dat vorige week in de Volkskrant stond. Daarin wordt duidelijk dat de overheid niet schroomt om zware middelen in te zetten in de strijd tegen uitkeringsfraude. Wie ervan wordt verdacht meer van de staat te hebben gekregen dan waar hij/zij/hen recht op heeft, kan aan een onderzoek worden onderworpen waarin erg weinig privé blijft. Dat gaat van rondsnuffelen door alle beschikbare digitale gegevens tot aan de observatie van dagelijkse handelingen (ook wel bekend als spionage).
Dat biedt de staat veel kansen om een flinke bewijslast op te bouwen, zelfs als die anekdotisch of suggestief van aard is. Dat laatste is echter geen probleem, want in tegenstelling tot de gebruikelijke gang van zaken in ons rechtssysteem, is de verdachte van uitkeringsfraude schuldig tot het tegendeel bewezen wordt. Die taak is aan de verdachte zelf overigens, die pas rechtshulp kan krijgen als de zaak daadwerkelijk voor de rechter komt.
Als we de vraag of dit moreel gezien door de beugel kan (met enige moeite) achterwege laten, dan kunnen we terug naar de vraag die ik aan het begin stelde. Voor wie is armoede onrechtvaardig?
In Nederland is een groot en op papier goed verzorgd vangnet voor mensen die om welke reden dan ook geen werk hebben. De staat heeft de taak op zich genomen om hen te steunen. Dat vangnet heeft echter maar één doel en de naam van de Participatiewet geeft dat al weg: een uitkering krijg je alleen om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan. Om deel te nemen en bij te dragen aan de economie. Want wie arm is, kan geen geld uitgeven en daar heeft de economie niets aan. Wie arm is, is een last op de schouders van de rijken. Armoede is dus onrechtvaardig – voor wie wél hard werkt en zijn geld zelf verdient.
Categories